روانپزشک یا متخصص اعصاب و روان ، پزشکی است که با بیماری های مرتبط با روح و روان افراد سر و کار دارد . یک روانپزشک در حیطه ی روان ، دوره پزشکی گذرانده و مدرک پزشکی اخذ نموده است . یک روانپزشک ابتدا دوره پزشکی عمومی را می گذراند سپس رشته اصلی تحصیلی خود را تحصیل در ارتباط با بیماری های روحی و روانی انتخاب نموده است . به همین دلیل است که یک روانپزشک می‌تواند مانند یک پزشک عمومی و معاینه فیزیکی بیمار را انجام داده یا درخواست انجام آزمایش بر روی فرد را داشته باشد . روانپزشکی چیزی میان عصب شناسی و روانشناسی است .
نکته حائز اهمیت در این قسمت از گفته ها این است که در برخی مواقع روانشناس و روانپزشک به صورت همزمان و همکاران با یکدیگر فعالیت می نمایند ، زیرا هدف نهایی هر دو فرد متخصص حل مشکلات روحی و روانی بیمار و درمان آن می باشد .
همانطور که از نام این رشته پزشکی استنباط می گردد ، این پزشکان ارتباط مستقیمی با بیماری های روحی و روانی دارند . روانپزشک ، مدت طولانی را صرف بررسی ، مطالعه و پژوهش در راستای بیماریهای روحی و روانی نموده و در این رشته تحصیلات خود را گذرانده است . در کل محدوده اختلالات روانی بسیار گسترده و پیچیده می باشد ، یک روانپزشک تمامی جوانب روحی و روانی یک بیمار را بررسی و مشکلات آنها را شناسایی می‌کند .
یک متخصص روانپزشک ، علائم بیماری را با ارزیابی تاثیر بیماری ، آسیب فیزیکی و بررسی علائم با در نظر گرفتن سابقه زندگی فرد و قرار گرفتن آن در معرض رویداد های مختلف بررسی می نماید . ابتدا یک روانپزشک رفتار ، خلق و خو ، افکار و رویکرد بیمار را ارزیابی نموده و مورد مطالعه و بررسی خود قرار می‌دهد ، تا با مطالعه علائم مشکل را شناسایی و درمان را آغاز نماید . ایشان با تجربیات به دست آمده و بر پایه تحصیلات خود ، با انجام آزمایشاتی به روانشناختی می‌پردازد تا وجود علائم بیماری و شدت آنها را بررسی نماید . برای اینکه یک روانپزشک متوجه شود بیماری فرد ، منشا روحی روانی دارد یا فیزیکی ، باید در ارتباط با عصب شناسی ، زیست ، بیوشیمی و پزشکی عمومی مطالعات و پژوهش‌های قابل قبولی داشته باشد . یک متخصص روانپزشک برای ارزیابی مفروضات خود در ارتباط با بیمار ، تست هایی جهت بررسی و مطالعه در ارتباط با وضعیت روحی و روانی فرد مراجعه کننده ، در نظر می گیرد :
هر کدام از موارد فوق ، برای بررسی یکی از مفروضات روانپزشک به کار برده می شود ، و نتیجه حاصل از تست می تواند کمک بسیاری در روند درمانی فرد داشته باشد .
یک روانپزشک بعد از بررسی علائم بیماری ، منشا و شدت آنها ، تصمیم می گیرد که بیمار را به چه روش درمانی و چگونه درمان کند . ایشان بر اساس تجربیات و آگاهی های خود ، روش های درمانی کارآمد را شناخته و می تواند در هر بیماری کدام روش می تواند کمک رسان باشد . به طور مثال ، در برخی موارد بیمار با مشاوره مشکلش برطرف می گردد ، اما در موارد جدی تر بیمار نیاز به دارو درمانی و یا استفاده همزمان از دارو و مشاوره با یک روانشناس حاذق دارد . داروهای روانپزشکی مورد تجویز توسط پزشک ، شامل داروهای ضد افسردگی ، داروهای ضد روان پریشی ، آرام بخشها شامل خواب آور ها ، محرک ها ، تعدیل کننده های اعصاب در درمان بیماری ها می باشد .
سایر روشهای درمان بیماریهای روحی و روانی ، عبارتند از : تحریک عمیق مغزی برای درمان زبان عقلی و اعتیاد به مواد مخدر ، شوک درمانی برای درمان اختلال شدید دوقطبی ، افسردگی و ... ، جراحی روانی برای درمان اسکیزوفرنی و اضطراب .
شاخه روانپزشکی نیز مانند سایر رشته های پزشکی ، بسیار پیچیده و گسترده می باشد و پزشکان فعال در این حیطه از پزشکی به جهت تخصصی تر بودن کار خود سعی می کند که در یکی از زیر شاخه های روانپزشکی به صورت کارآمد و تخصصی فعالیت خود را ادامه دهند .روانپزشکان می‌توانند در هر یک از زیر شاخه های روانپزشکی ذیل فعالیت نمایند :
ابتدا با اخذ مدرک کارشناسی و بعد ازآن قبولی در دانشکده پزشکی و دریافت مدرک دکترای پزشکی ، سپس گذراندن دوره چهار ساله رزیدنتی در رشته روانپزشکی ، مدرک روانپزشکی به فرد اعطا می شود .
