دندانهای ما عضوی مهم و تاثیر گذار در بدن ما هستند که به طور مستقیم و غیر مستقیم بر کیفیت زندکی و سلامتی بدن ما اثر میگذارند. در واقع سلامت دهان و دندان شما سرنخهایی در مورد سلامت کلی شما ارائه میدهد. این در حالی است که بررسی سلامت دهان و دندان توسط پزشکان دندان پزشک، به شدت گران قیمت است. اما دردهای که پوسیدگی و دیگر مشکلات دندانهای ما ایجاد میکنند، تقریبا غیر قابل تحمل هستند. به همین دلیل گاهی دیده میشود که افراد کم درآمد در صورت بروز دردهای وحشتناک دندانهایشان به انجام روشهای خانگی و بعضا خطرناک خانگی برای کاهش درد دندانهایشان رجوع میکنند. یک دندان پزشک تجربی، راه حلی ارزان قیمت و در عین منطقی برای حل چنین مشکلاتی بشمار میرود.
میتوان عنوان کرد که برررسی وضعیت دندانها و التیام دردهای آنها همیشه به طور جدی جز دغدغههای بشر بوده است.
در زمان قرون وسطی، در چین و همچنین فرانسه اولین افرادی که دندانپزشکی کردند آرایشگر بودند. آنها در ۲ گروه مجزا طبقهبندی شده اند: صنف آرایشگران و آرایشگران غیر روحانی. اولین گروه، صنف آرایشگران، برای تشخیص جراحان دندانپزشک با تحصیلات و واجد شرایط از آرایشگران غیر روحانی ایجاد شد. در واقع آرایشگران صنفی برای انجام جراحیهای پیچیده آموزش دیده بودند. گروه دوم، آرایشگران غیر روحانی، واجد شرایط انجام خدمات بهداشتی منظم مانند اصلاح و کشیدن دندان و همچنین جراحی اساسی بودند. در ایران نیز دندان پزشکی و کشیدن دندان همانند سایر کشورهای جهان، توسط دلاکان و برخی آرایشگران انجام میشد. این روند تا زمان ناصرالدین شاه قاجار وشروع سری سفرهای وی به فرنگ ادامه داشت. لازم به ذکر است معمولا دامنه این عملهای دندان پزشکی در حدود کیدن دندانهای خراب و یا از بین بردن آبسههای لثه بود.
تصور عموم مردم راجع به یک دندان پزشک تجربی، فردی فاقد هر گونه سواد و دانشی راجع به علم دندان پزشکی است، معمولا تصور میوداین افراد بعد از مدت زمانی که به عنوان شاگرد در نزد یک دندان پزشک تجربی دیگر گذارندهاند توانستهاند به این شغل رجوع کنند. در ابتدا باید بگوییم بر خلاف وجود تصورات غلط در این زمینه، یک دندان پزشک تجربی ملزم گذارندن دورههایی در موسسات معتبر است. همچنین یک دندان پزشک تجربی باید در آزمونهای پیشبینی شده در قانون شرکت نموده و با کسب نمرات مناسب در این امتحانات آنها را با موفقیت به اتمام برساند. در واقع برای گرفتن مجوز افتتاح مطب دندان پزشک تجربی به گواهی حضور و موفقیت در این دورهها نیاز است. همچنین لازم به ذکر است که یک دندان پزشک تجربی، جهت اخذ مدرک دندانسازی تجربی از یکی از روشهای ذیل استفاده کند.
کاردانی رشته دندانسازی تجربی، این دوره دوساله به منظور درک و بررسی فرده رشته دندانسازی وجود دارد که افراد از طریق کنکور سراسری به آن ورود میکنند و دارای ظرفیت به شدت پایینی در بین رتههای دانشگاهی است. لازم به ذکر است که افراد بعد از گذارندن دوره دوساله کاردانی دندانسازی تجربی میتوانند به دورههای کارشناسی این رشته وارد شوند.
ثبت نام و حضور در آموزشگاههای آزاد و فنی حرفهای و گذراندن امتحانات فنی حرفهای، یکی دیگر از راههای اخذ مدرک دندانسازی تجربی هستند. همچنین لازم به ذکر است که افراد فارغ التحصیل از هنرستان تربیت تکنسین پروتز دندانی دانشگاه نیز می توانند برای گرفتن مجوز فعالیت های یک دندان ساز تجربی اقدام کنند .
بیتعارف باید عنوان کرد که قطعا دامنه و کیفیت خدمات ارائه شده توسط یک دندان پزشک تجربی قابل مقایسه با یک دندان پزشک فارغ تحصیل از دنشگاه دندان پزشکی نیست. اما سالانه تعداد مراجعان به دندان پزشکان تجربی رقمی چشم گیر است. در واقع میتوان گفت که حضور فعال دندان پزشکان تجربی در حوزه سلامت دهان و دندان غیرقابل انکار است. یکی از دلایل مراجعه مردم به یک دندان پزشک تجربی این باور است که یک دندان پزشک تجربی دارای سابقه کار چندساله در این زمینه هستند، در نتیجه کار بهتری به بیماران خود ارائه میکنند. البته میتوان گفت که این باور، باوری اشتباه است. چراکه دندان پزشکانی که از دانشگاههای پزشکی فارغ تحصیلی میشوند، دورههای طولانیتری را برای اخذ مدرک میگذارنند لذا قبل از افتتاح مطب خود به مراتب بیشتر از یک دندان پزشک تجربی با انواع بیماریهای دندانها و راههای درمان آنها مواجه بوده اند.
در کنار چنین باورهای غلطی که حمایت کننده کار دندان پزشکان تجربی هستند میتوان به دلایل دیگر نیز برای استقبال عامه مردم از خدمات دندان پزشکان تجربی اشاره کرد. دلایلی شامل؛ عدم توانایی تفکیک مناسب میان دندان پزشک و دندان ساز به دلایلی مانند پایین بودن سطح فرهنگی، تشویق دوستان و آشنایان، تحویل زودهنگام دندان مصنوعی توسط دندان ساز و از جمله دلایل مراجعه مردم به دندان سازان تجربی است. اما میتوان عنوان کرد که در کنار این دلایل اصلیترین عاملی که سبب مراجعه افراد به یک دندان پزشک تجربی است، ارزان بودن خدمات دندان پزشکی و کاهش توان اقتصادی افراد کم درآمد برای پرداخت هزینه خدمات دندان پزشکان فار تحصیل از دانشگاههای پزشکی است.
تا قبل از انقلاب اسلامی، به دلیل محدود بودن دانشگاههای دندان پزشکی در سراسر کشور، شغل دندان پزشک تجربی با اقبال بینطیری مواجه بود. اما در حال حاضر گفته میشود که حتی نباید دندان پزشکان تجربی به طور مستقیم با بیمار ارتباط داشته باشند. با این که در گذشته فعالیتهایی مانند کشیدن دندان توسط دندان پزشکان تجربی امری عادی به حساب میآمد. اما در حال حاضر فعالیت دندان پزشکان تجربی بیشتر در لابراتورهای دندانسازی به عنوان تکنسین دندانسازی است. در واقع طی اعلانهای وزرات بهداشت اعمالی مانند ایمپلنت (کاشت دندان)، پروتز ثابت دندانها، دندان کشیدن و ارتودنسی در حیطه وظایف یک دندانپزشک تجربی نیست.
در واقع وی حوزه فعالیت یک دندانسازان تجربی را قالب گیری برای گذاشتن دندانهای متحر ک در نظر گرفته شده است و عنوان میشود که دندان پزشکان تجربی حق هیچگونه دخالت در امر دهان و دندان بیمار را ندارند. با این حال بازهم شاهد وجود مطبهایی برای فعالیت دندان پزشک تجربی هستیم که دلیل وجود آنها در درجه اول سودجویی بعضی از افراد از بیاطلاعی مردم دانست اما باید عنوان کرد به دلیل فعالیت دراز مدت این مطب ها، گاها شامل قوانین جدید که برای افتتاح مطبهای جدید وضع شده اند، قرار نگرفته اند.