رادیولوژی یا همان پرتوشناسی یک‌رشته از رشته‌های تخصصی علم پزشکی است ست که برای تشخیص و درمان بیماری و حالات غیرطبیعی از آن کمک گرفته می‌شود. در این مقاله قرار است که به رادیولوژی و سونوگرافی بیشتر بپردازیم.
رادیولوژی کلمه لاتین است که به معنای پرتو مشتق گرفته شده است و در برگیرنده رشته‌های بسیاری است که بر مبنای کاربرد پرتوهای یون‌ساز برای این منظور که بتوان بیماری‌ها را تشخیص داد و درمان کرد استفاده می‌گردد.
در گذشته رادیولوژی اطلاق بر رشته‌ای می‌شد از روش‌های پرتو یونیزان در آن به کار گرفته می‌شد. امروز برخلاف گذشته رادیولوژی با علوم تصویری غیر پرتوی همانند ام آر آی و سونوگرافی هم به کار گرفته می‌شود. امروزه رادیولوژی هر دو روش را به کار می‌گیرد هم روش غیر پرتو یونیزان و هم روش‌های مرسوم گذشته در رادیوگرافی که از توزیع پرده‌های تابیده شده اشعه ایکس بر روی صفحات تشکیل تصویر می‌داده است.
کسی که برای نخستین بار در تاریخ روشی را برای این که بتوانند دمای بدن را بسنجند ابداع نمود بقراط حکیم از پزشکان معروف یونان باستان که این رو شباهت‌های زیادی را به ترموگرافی امروزی دارد. از این بود می‌توان این روش را از کهن‌ترین و قدیمی‌ترین نمونه‌های تصویربرداری تشخیصی در تاریخ به حساب آورد.
البته باید بدانید که پرتوشناسی نموده در اروپا نیز به سرعت رشد یافت و حتی از تجهیزات رادیوگرافی در میدان جنگ به شکل سیار استفاده شد و کم کم پیشرفت‌هایی که در زمینه رادیوم و دیگر عناصر پرتو ده حاصل شد بسیار در محافل عام و خاص زبانزد دیگران گشت.
کسی که می‌تواند به انجام سونوگرافی و تفسیر اطلاعات و تصاویر پزشکی بپردازد و اطلاعات و بیماری‌های شخص بیمار را کشف نماید پزشک رادیولوژیست نام دارد. رادیولوژیست فردی است که یک پزشک می‌باشد و تخصص پرتوشناسی را دارا است و با استفاده از آرایه‌ها با نقش‌هایی که از فناوری‌های تصویربرداری دارد می‌تواند به تشخیص درمان بیماری‌ها کمک نماید.
این متخصص دارای گرایش بندی‌های فردی نیز می‌باشد که به‌طور نمونه نوع گرایش تخصصی پرکاربرد به نام رادیولوژی مداخله‌ای نیز وجود دارد که انجام رویه‌های درمانی که معمولاً با حداقل مزاحمت کمترین شیوه توجه صورت می‌گیرد را این افراد انجام می‌دهند و همچنین گرایش‌هایی در زمینه تخصصی دندانپزشکی و رادیولوژی دهان و فک و صورت وجود دارد.
زمانی که شما وارد یک بیمارستان که بخش رادیولوژی را دارد ورود پیدا می‌کنید در آن بخش می‌بینید که افرادی خارج از فرد متخصص رادیولوژیست در حال فعالیت به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم هستند که به این افراد پرسنل کمکی رادیولوژیست میگویند.
شاید به این موضوع برخورد کرده باشید که خود پزشکی رادیولوژی نمی‌آید که از شما تصویر پزشکی تهیه می‌کنند و کسی که از شما در قسمت خاص که در کلینیک‌ها تعبیه شده است می‌آید و از شما تصاویر را تهیه می‌کند که آن تکنولوژیست رادیولوژی میگویند که وظیفه‌ی آن شخص این است که از شما تصاویر را در زمینه رادیولوژی تهیه نماید و به پزشک مربوط انتقال درد و شخص متخصص رادیولوژی وظیفه دارد که از روی تصاویر امراض و بیماری‌های شما را تشخیص دهد و راهکارهایی برای درمان آن به شما ارائه دهد.
در سال ۱۳۰۱ خورشیدی بود که پزشکی به نام دکتر حبیب الله معمور خرید دستگاه رادیولوژی از اروپا گردید و این شخص توانست این دستگاه را به بهای ۲۵۰۰۰ تومان در آن زمان خریداری کند و در ۵۴ بسته در زمستان سال ۱۳۰۱ از راه بغداد به کشور ایران وارد نماید و این دستگاه در مریضخانه دولتی تهران که به نام بیمارستان سینای کنونی است قرار گرفته شد.
این دستگاه جالب است بدانید که بعد از قرار گرفتن در بیمارستان دست کم تا یک سال و نیم بعد از آن نصب و راه‌اندازی نشده بود البته باید بدانید که دکتر حبیب الله برای خود نیز دستگاهی سفارش داد که البته درسته دستگاه سفارشی دولت نبود و در مطب شخصی خود قرارداد و آن را به کار انداخت.
دکتر حبیب الله بابت هر رادیوگرافی که انجام می‌دهد ۲۰ تومان هزینه دریافت می‌کرد و پس از آن دولت برای این که بتواند دستگاه رادیولوژی را راه‌اندازی کند با دکتر حبیب‌الله قراردادی را بست و دکتر در آن قید کرد از آنجا که تبیین که مشغول این کار است در معرض خطر است به‌طوری که به اندک و به محض صدمه که بعضی از دستگاه‌های سربی و یا چیزهای دیگری قرار بگیرد باعث می‌شود که حیات فرد و دکتر در خطر باشد از این جهت دولت موظف است که اگر دکتر در حین کار جانش را از دست داد باید ۱۰ هزار تومان به ورثه دکتر بدهند.
کلمه سونوگرافی نیز از یک لفظ لاتین به معنی صوت می‌باشد و از یک لفظ یونانی به معنای ترسیم گرفته شده است، تشکیل شده است.
فرانسیس گالتون اولین بار پی به امواج فراصوت برد که این اتفاق در سال ۱۸۷۶ میلادی افتاد. زمان جنگ جهانی اول به کشور انگلستان برای اینکه بتواند کمک کند تا کشتی‌هایش توسط زیر دریایی کشور آلمان در اقیانوس اطلس شمالی چشم نشود و مورد اصابت قرار نگیرد به کمک امواج صوتی به نام سونا توانست اتفاقات را رقم بزند و این امواج صوتی را ابداع کند.
در زمان جنگ جهانی دوم تکمیل شد و پس از گسترده در صنعت این کشورها برای آشکار سازی شکاف‌ها در فلزات و سایر موارد بسیار بسیار مورد استفاده در علم قرار گرفت و تا به الان به این مقطع رسیده است.
باید بدانیم که بلورهای وجود دارد که در اثر فشار مکانیکی یک نیروی الکتریکی تولید می‌کنند و برعکس ایجاد اختلاف پتانسیل در دو سمت همین بلور باعث فشردگی و انبساط آن‌ها می‌شود و در ادامه دادن به این وضعیت باعث نوسان و تولید امواج بلند می‌شود که این ویژگی را پیزو الکتریک میگویند.
در سیستم‌های فراصوت یکسری پالسین مکانیکی با فرکانس در محدوده فراز و ارسال می‌شود که این پراب ها دارای یک سری آرایه از فرستنده‌های فراصوت اند با برخورد مرزهای دو بافت با چگالی متفاوت و بازتابش می‌گردند که میزان این بازتاب متفاوت است.
تفاوت در این باز تابش ها باعث می‌شود که یکسری اطلاعاتی در زمینه سونوگرافی به دست می‌آید و از آن‌ها بتوانند اطلاعاتی را به دست بیاوریم.
این به کاربردهای درمانی دارد که می‌توان به فیزیوتراپی و کاربرد گرمایی و میکرو ماساژ مکانیکی اشاره نماییم.