آسیب شناسی یا پاتولوژی که ترکیبی از دو کلمه ( پاتو ) به معنای بیماری و ( لوژی ) به معنای علم مطالعه ، شاخه‌ای از علم پزشکی است ، که بیماری ها و آسیب ها را درسطح ، بافتی ،سلولی ، مولکولی ، بررسی می‌کند و راهکار درمان آن را ارائه می دهد . آسیب شناسی یا پاتولوژی به معنای تحقیق در مورد ، آسیب بدنی ، کشف و درمان آن می باشد . مطالعات آسیب شناسی به سه دسته آسیب شناسی عمومی ، آسیب شناسی تشریحی ، و آسیب شناسی بالینی تقسیم می شوند . در اینجا ما به دنبال درک و دریافت اطلاعاتی در ارتباط با آسیب شناسی بالینی می باشیم .
آسیب شناسی علمی است که علل آسیب های وارده بر یک ارگان را مورد مطالعه و بررسی قرار میدهد . تخصص آسیب شناسی علوم انسانی می باشد . محور های اصلی در آسیب شناسی عبارتند از : علت بیماری ، رشد و پیشرفت بیماری ، تغییرات سلولی و پیامدهای ناشی از تغییرات به جهت پیشگیری از بیماری ، تعیین خطر مبتلا شدن به بیماری در آینده ، کمک به درمان و بهبود سیستم ایمنی بدن ، اهمیت آزمایش خون و پاتولوژی مشخص میشود .
در مرحله اول که پزشک به ایرادی در سیستم فعالیت بدن برمی‌خورد ، ممکن است دستور آزمایش برای فرد بیمار صادر نماید . این آزمایش ها می توانند ، موجب کشف وجود بیماری یا مشکل در بدن شوند .
پیدایش رشته آسیب شناسی را میتوان با ظهور میکروسکوپ مقارن دانست .اما در وهله اول در دوران باستان برای تحقیق ومطالعه در مورد بیماری ها خاص مطالعات آسیب شناسی صورت پذیرفت.از جمله اولین جوامعی که برای اولین دفعات سوابقی در رابطه با آسیب شناسی برجای گذاشته اند ،چین ،هند و خاورمیانه هستند .آسیب شناسی و پاتولوژی امروزی یا مدرن از آغاز قرن نوزدهم میلادی با نام آناتومی پاتولوژیک یا آناتومی مرضی به عنوان زمینه ای تحقیقاتی در علم پزشکی آن دوره ،توسعه یافت.آنها در آن دوران درک کرده بودند که میکروب ها و یا همان عوامل بیماری زا مانند باکتری ها ،قارچ ها و آمیب ها وجود دارند و قادر به تولید مثل در بدن و رشد بیماری میشوند.با پیشرفت ابزار پزشکی مدرن در دهه ی 1920 تا اوایل 1930 آسیب شناسی یا پاتولوژی بعنوان یک رشته پزشکی شناخته شد.
در ایران یکی از زیر شاخه های اصلی رشته ی پاتولوژی آسیب شناسی بالینی یا پاتولوژی می باشد. یک آسیب شناس بالینی با انجام آزمایشات روزمره و بررسی آنها پارامترهای بیوشیمیایی خون را از طریق دستگاه و یا حتی روش اندازه گیری دستی انجام می نماید . پارامترهای شیمیایی خون شامل گلوکوز ، کلسترول ، پروتئین ، تری گلیسیرید ، سایر شاخص‌های موجود در آزمایش خون می‌باشند . یک آسیب شناس بالینی در گزارش آزمایشگاهی خون سطح pH خون را اندازه گیری ، میزان سدیم ، لیتیوم و پتاسیم را بیان می کند ، و همچنین می تواند با بررسی ها میزان چربی های خونی را گزارش دهد .
کار دیگری که یک آسیب شناس بالینی یا پاتولوژیست انجام می دهد ، این است که تحقیقاتی را که از سایر بخش ها به ایشان ارجاع می شود را بررسی کند .
معنای آسیب شناسی بالینی یا کلینیکال برای مردم ملموس تر و مردم آشنایی بیشتری با آن دارند .
آسیب شناسی بالینی به زیر شاخه های : بیوشیمی ، میکروب شناسی بالینی ، میکروبیولوژی پزشکی ، آسیب شناسی مولکولی ، ژن شناسی پزشکی ، ایمنی شناسی بالینی ، خون شناسی بالینی و ژنتیک بالینی تقسیم می شود . یک پزشک عمومی با قبولی در امتحان پذیرش دستیار و گذراندن چهار سال دوره با دریافت دانشنامه تخصصی ، مدرک متخصص آسیب شناسی را دریافت می کند .
آسیب شناس بالینی یا پاتولوژی با بررسی عوامل بیماری در مایعات بدنی شامل : خون ، ادرار ، مایع نخاعی ، خلط ، ترشحات واژن ، در قسمت‌های مختلف بیوشیمی ، میکروب شناسی و غیره می پردازد . متخصص آسیب شناس بالینی به عنوان ، رئیس و مدیریت آزمایشگاه پاتولوژی ، مسئولیت بسیاری بر عهده دارد ، که با مشاوره دادن به همکاران آموزش دیده خود نقشی بسیار حیاتی در شناسایی بیمار و درمان آن دارد . آسیب شناسی بالینی می تواند بیماری های عروقی ، عفونی ، بیماری های خون و غیره را شناسایی نماید .
یک متخصص آسیب شناس بالینی به دنبال آسیب و خطرات احتمالی برای سلامت یک فرد ، بیماری را تشخیص میدهد و یا پیش بینی می کند . با کشف مشکل اصلی ، بیمار را برای درمان آماده می نمایند و در نهایت اورا به متخصص مربوطه ارجاع می دهند .
برخی آزمایشات خون در آزمایشگاه پاتوبیولوژی برای غربالگری و برخی دیگر برای بررسی بیماری استفاده می شوند .
- اصول و اداره آزمایشگاه ، شامل آمادگی های پیش از آزمایش ، نمونه برداری ، جداسازی نمونه ، کار با دستگاه ها ، تحقیقات بر روی نمونه به صورت دستگاهی و دستی ، مدیریت مالی ، کیفی آموزشی و غیره آزمایشگاه ، قسمت های مختلف بر روی نمونه شامل اندازه گیری مواد معدنی و آلی ، مانند قند ها ، چربی ها ، آنزیم ها ، پروتئین ها و غیره در خون ، آزمایشات ادرار و مایعات میکروبیولوژی بالینی ( مطالعه در مورد عموامل بیماری زا ) ، انعقاد خون ، هماتولوژی ( خون شناسی ) ، پاتولوژی مولکولی (علم مطالعه بیماری ها در سطح مولکولی )، ژنتیک سرطان ها .( تغییرات و انحرافات رفتارهای سلولی ).
در آزمایشگاه های پاتولوژی از طریق دستگاههای بسیار دقیق و پرسنل آموزش دیده و کارآمد ، نمونه ها را بررسی و به صورت گزارش دقیق اظهار می دارند و یک متخصص آسیب شناس بالینی ( پاتولوژیست ) به عنوان ناظر در تمامی مراحل حضور دارد .برای تشخیص دقیق بیماری و پیگیری روند درمانی بهتر ،دقیق و کامل بودن آزمایشات پاتوبیولوژی یا آسیب شناسی بسیار حائز اهمیت می باشد. به طور مثال یک متخصص آسیب شناسی با مطالعه بر روی بافت ها و کسب نتایج درست از آزمایشات میتواند نوع سرطان و شدت آنرا ( میزان پیشروی سرطان در اندام یا بافت مورد بررسی ) تعیین و در صورت لزوم به کمک تیمی حاذق و مجرب روند درمانی مناسب را پی ریزی نمایند .
