برای بررسی این موضوع ابتدا باید به درک و دریافت مفهوم علم روانشناسی بپردازیم .
روان شناسی علم شناخت و بررسی رفتار ها ، اخلاق ، تاثیرات اجتماعی و محیطی بر روی فرد است . با علم روانشناسی می توان تاثیرات اجتماعی ، زیست شناختی ، محیطی ، قومیتی و فرهنگی را بر روی طرز تفکر و زندگی افراد یک جامعه شناخت . به کمک این علم یک روانشناس یا روانپزشک می تواند اختلالات مربوط به روح و روان را شناسایی و در درمان آن به افراد یاری رساند .
روانشناسی تربیتی ، علم بررسی نحوه یادگیری افراد می باشد . به کمک این علم فرایند آموزشی ، تفاوت های افراد در یادگیری ، عدم توانایی در یادگیری ها ، استعدادها و دانش آموزان مستعد مورد بررسی قرار می گیرند . به علت اینکه روانشناس تربیتی اصلی‌ترین موضوع یک جامعه را مورد بررسی قرار می‌دهد ، بسیار مورد اهمیت قرار می‌گیرد . روانشناسی تربیتی به نحوه آموزش و چگونگی یادگیری افراد می پردازد .
روانشناسی تربیتی یا نام دیگر روانشناسی آموزشی ، نحوه یادگیری ، روند آموزش و یادگیری ، عوامل محیطی ، اجتماعی و فرهنگی موثر بر روند یادگیری فرد ، بررسی توانایی و استعدادیابی را مورد مطالعه قرار داده و در نهایت در بهبود عوامل موثر و کاهش استرس و اضطراب یادگیری نقش بسزایی در جامعه دارد . یک روانشناس تربیتی به نحوه یادگیری افراد توجه و در روند رو به رشد آن کوشا می باشد . روانشناسی تربیتی فقط خواست دوران کودکی و نوجوانی نیست بلکه ، عوامل محیطی ، تربیتی و شناختی را برای تمام دوران زندگی افراد در جامعه مورد بررسی قرار می دهد .
روانشناسی تربیتی بین سالهای ۱۸۸۰ تا ۱۹۰۰ آشکار شد . در این دهه ها بود که اولین تحقیقات در مورد انسان و خصوصیت هایش و همچنین قدرت های ذهنی آغاز گردید . اولین تحقیقات که در مورد قدرت های ذهنی انسان و روانشناسی‌تربیتی آغاز شد شامل سه دسته اندازه گیری ، روانشناسی کودک و یادگیری بود . اولین پیشگامان امر روانشناسی تربیتی و بررسی کنندگان در این حیطه از علم روانشناسی، ویلیام جیمز ، جان دیویی و ادوارد ثرندایک بودند که شالوده علم روانشناسی تربیتی به دست آنها نهاده شد . هر یک از این افراد ، گامهای موثر و عمیقی در ارتباط با روانشناسی تربیتی برداشته و توانستند علم روانشناسی تربیتی را یک علم اصلی و اساسی در روند یادگیری و امر آموزش علوم مختلف در همه سنین ، مطرح نمایند .
همیشه روش های یادگیری ، وسایل آموزشی ، نحوه تربیت در تمامی ادوار مورد بررسی بوده است و سعی بر آن بوده تا با کمک متنوع ترین روش ها ، باعث افزایش کارایی و یادگیری افراد شد . در اینجاست که اهمیت روانشناسی تربیتی هویدا می شود . روانشناسی تربیتی به عنوان یکی از مهم ترین زیر شاخه های علم وسیع روانشناسی از کودکی به کمک فرد می شتابد . گاهی با ایجاد کوچکترین تغییرات در نحوه یادگیری ، یا استفاده از چند روش متنوع و جدید میتواند تأثیر بسیاری بر آینده یک فرد و در نهایت سرنوشت یک جامعه گذاشت . روانشناسی تربیتی این راه ها را بررسی و ارائه می دهد تا به کمک والدین و مسئولین آموزشی روند تربیتی جامعه رو به رشد باشد . با روانشناسی تربیتی و شناخت این علم ، می توان اصول اصلی انگیزش را شناخت ، ارتباط انگیزه و هیجان را مورد بررسی و مطالعه قرار داد آنها را در برخورد با امر یادگیری به کار برد .
روانشناسان تربیتی با درک سنین مختلف سنی ، آشنایی با نحوه رشد در رده های سنی مختلف ، بررسی عواطف ، انگیزه و خاطرات به روانشناسی کودک کمک می نمایند . روانشناسی تربیتی بر چگونگی تفکر ، قدرت یادگیری و نحوه یادگیری تمرکز کرده و سعی بر آن دارند تا بفهمند کودکان به چه روشی به یادگیری ترغیب می شوند . روانشناس تربیتی به عنوان یک رشته تازه و نوع از زیر شاخه های علم وسیع روانشناسی ، به جهت رشد جامعه ، خانواده و بهبود روند یادگیری و به خاطر آوری فعالیت می نماید .
یک روانشناس تربیتی با همکاری مدیران ، مربیان ، معلمان و دانش آموزان می‌شتابد تا بهتر مطالب را یاد بدهند و یاد بگیرند .
همه ی موارد فوق که به اختصار بیان شدند ،همگی از موضوعات کاری زیر شاخه روانشناس تربیتی و در حیطه فعالیت یک روانشناس تربیتی می باشد .
مانند تمامی رشته های روانشناسی ، روانشناس تربیتی می‌کوشد که تمامی جنبه های این علم را مورد بررسی قرار دهد . روانشناس تربیتی تمامی رفتارها ، روش ها و اصول یادگیری را به عنوان پایه اصلی قرار داده و به کمک تحلیل های خود بر جنبه تکاملی دانش جدید متمرکز می شود .
روانشناس تربیتی روش های یادگیری را بررسی ، راه های آموزش را شناخته و با شناخت خصوصیات یادگیرنده هدف از آموزش می تواند در جامعه به طور موثر نقش فراوانی داشته باشد . یک روانشناس تربیتی میتواند در آموزش و پرورش مشغول به کار شود یا با تکیه بر تحصیلات خود در دفاتر و کلینیک های روانشناسی و یا حتی در مدارس و مهدکودک ها به عنوان مشاوره آموزشی و تربیتی فعالیت نماید .
روانشناسی تربیتی در کل به تربیت به معنای واقعی کمک نموده نفر در پرورش جسمانی ، شناختی ، روانی ، اخلاقی و اجتماعی یاری می دهد . در روانشناسی تربیتی اهداف ، شناخت ها و ویژگی های یادگیرنده بررسی می گردد که به این مرحله ، فعالیت های پیش از آموزش می گویند . در مرحله فعالیتهای ضمن آموزش ، انگیزه و ویژگی های معلم و تدریس مورد بررسی قرار گرفته و در مرحله سوم فعالیتهای پس از آموزش ، عملکرد سه گانه را مورد ارزشیابی و محاسبه قرار می‌دهند . روانشناسی تربیتی دانشی مرتبط با علوم دین ، فلسفه و پژوهش است که در حوزه روانشناسی رشد ، روانشناسی شخصیت ، روانشناسی کودک و روانشناسی یادگیری در ارتباط باشد . در روانشناسی تربیتی ، یادگیرنده مورد شناخت قرار گرفته و روش های موثر در یادگیری با بازدهی بیشتر را طراحی و در مورد فرد به کار می‌گیرند . هدف اصلی روانشناسی تربیتی ، رسیدن به اهداف والای رشد در سطح فردی و جامعه است .
