طب اسلامی و منظور ما از آن همان دانش پزشکی توسعه یافته در زمان طلایی اسلام است که عمده آن به زبان عربی ضبط و ثبت شده است. طب اسلامی توانست دانش پزشکی موجود در دوران باستان کلاسیک را حفظ و توسعه دهد از جمله سنت های بقراط، جالینوس و دیوسکوریدس.طب اسلامی در دوران پسا کلاسیک از پیشرفته ترین پزشکی موجود در دنیا بود که مفاهیم مختلفی را از روم و پزشکی ایرانی و از یونان باستان و همچنین سنت های هند باستان که هماه آیورودا هست را با یکدیگر تلفیق کرد و یک نوآوری ها وپیشرفت های بزرگی را به وجود آورد.این موضوع که مردم به این دانش ارزش زیادی میدهند ممکن است به دلیلی حدیثی از حضرت محمد (ص) پیامبر خدا در خصوص دانش و طب اسلامی و علم دینی است که در کنار آن توصیه هایی قرار گرفته است.
علاوه برا ترویج اداب طبی طردشتی در زمان ساسانیان، تاسیس دانشاه طبی و بیمارستان جندی شاپور نقش بسیار زیادی را در انتقال طب یونانی یا هماهن طب بقراطی داشت و باعث امتزاج ان طب با طب ایران و هند شد. این مرکز پس از اسلام محل پرورش برخی از پزشکان بزرگ ایرانی در دوران باستان شد. پس با توجه به بیان این مطالب میتوانیم به این استنتاج برسیم که این طب جنبه ترکیبی دارد. پزشکی اسلامی با کیمیا به شکلی پیوستگی نزدیکی داشته است.در گذشته نیز شخصی به نام لی هی سو پژوهش هایی را انجام داده است که به بیان ارتباطات اقتصادی فرهنگی بین ایران و کره بوده است. در سال 258 هجری شمسی در یکی از موارد به درمان آبله یکی از درباریان توسط پزشکان ایران بوده است.در زمینه رشد طب سنتی پژوهشکده ها و بیمارستان و کتاب ها نیز اثر گذار بوده اند که ازجمله میتوان به مکتب جندی شاپور، مدرسه اسکندریه، ترجمه کتاب های طبی مانند صد رساله اشاره کرد.
از نظر برخی این موضوع که به طب اسلامی توجه زیادی میشود به خاطر توجه مسلمانان به پیشوایان دین اسلام است و به دلیل توصیه پیشوایان دینی، مسلمانان به طب اسلامی گرایش دارند. در حدیثی از حضرت محمد (ص) بیان شده است که دانش طب همسنگ با علم دینی و در کنار آن مورد توصیه شده است.اسلام در خصوص اصول کلی بهداشت و سلامت و نکات پزشکی دستوراتی را به پیروان خود داده است که از این دستورات میشود به عنوان یکی از پایه های علم طب اسلامی یاد کرد. مجموعه ای تحت عنوان طب النبی گردآوری شده است که در این مجموعه نکات و گفته های از پیامبر اسلام حضرت محمد (ص) که در خصوص طب بیان شده است قرار گرفته است. جالب است بدانید که احادیثی از حضرت محمد (ص) وجود دارد که در خصوص بیماری هایی مانند جذام، پهلو درد، ورم چشم، بهداشت و مسائل دیگری پزشکی است.در بین شیعیان امام ششم یعنی امام جعفر صادق در خصوص سخنان طبی بسیار مورد توجه است و در این زمینه بین مسلمانان شیعه شهرت دارد.
پس از اسلام نقش بیمارستان و دانشگاه طبی جندی شاپور بسیار جدی و چشمگیر بود و اثر زیادی در انتقال و گسترش طب در دوران اسلام داشته و است. برخی از پزشکان بزرگ در دوران اسلامی نیز در جندی شاپور پرورش یافته اند.در دوران صفویه ریشه برخی بیماری ها را گناهان میدانستند به خصوص که در آن دوران طاعون و وبا پیدا شده بود و بیشتر در درمان به استفاده از دارو های سادی و خواندن دعاهایی خاص و توسل به مقابر و بقعه ها و ... تمسک می‌جستند و به دنبال درمان بوده اند.در دوران فتح علی شاه عباس میرزا که نایب السلطنه بود افرادی را از جمله حاجی بابا افشار را برای آموزش پزشکی جدید به غرب فرستادند البته در آن دوران افرادی نیز از غرب به ایران سفر داشته اند. همین دو اقدام باعث شد که ایران با طب نوین و پزشکی جدید کمی آشنا شود و کم کم از اوایل سلطنت ناصر الدین شاه تا زمان انقلاب مشروطه جای خودش را توانست در ایران تثبیت نماید.
تا پیش از انقلاب اسلامی طب سنتی و طب اسلامی و مکمل های آن جایی در نظام پزشکی و درمان و بهداشت ایران نداشتند و پس از انقلاب اسلامی در نخستین بار سال 1365 موسسه تحقیقات حجامت کار خودش را شروع کرد و سپس با انجام دوره های آموزشی و تربیت شاگردانی در همین زمینه توانست خودش را کم کم گسترش دهد و در بین مردم بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.حجامت در ایران ممنوع بوده است و در سال 1383 ممنوعیت حجامت در ایران لغو شد و سپس بعد از آن مراکز بسیاری در زمینه حجامت ایجاد شدند. طب اخلاطی هم که همان طب سنتی ایرانی است در اواخر دهه هفتاد و دهه هشتاد مورد توجه قرار گرفت. این طب در نهایت توانست در سال 1387 رسما به عنوان یک رشته دانشگاهی ثبت شود و وارد نظام آموزش پزشکی ایران شود و از سراسر کشور دانشجو بپذیرد.برای اینکه افراد بتوانند وارد این حوزه بشوند با دارای دکترای حرفه‌ای باشند و با این مدرک مشغول گردند. این دانشگاه ها عنوان طب سنتی و طب مکمل را دارا هستند اما با این حال خود را با عنوان طب سنتی ایرانی و اسلامی به مردم معرفی میکنند.وزارت بهداشت در پیامی اعلام کرده است که موضوع تحت عنوان طب اسلامی نداریم و بر اساس قانون اساسی افرادی که غیر پزشک باشند در صورت طبابت کاری غیر قانونی انجام داده و بر اساس مبانی فقهی نیز این عمل را خلاف شرع نیز میدانند.
در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد توجه زیادی به طب سنتی و طب اسلامی و مکمل های آن افزایش پیدا کرد و حتی برای این موضوع معاونت طب سنتی در وزارت بهداشت شکل گرفت. در زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد به دلایلی که ایران در تحریم قرار داشت و دارو ها در ایران کم و یا بسیار گران بود مردم به سمت طب سنتی و اسلامی گرایش بسیاری پیدا کردند.پس از آنکه ریاست جمهوری به حسن روحانی رسید معاونت طب سنتی در وزارت منحل شد و به اداره کل تبدیل گشت. علاوه بر آن شورای عالی طب سنتی و موسسه تحقیقات حجامت نیز منحل شدند و دیگر فعالیتی را انجام ندادند. در این زمان نخستین بخش بستری طب ایرانی در شهر یزد شکل گرفت.
در خصوص طب اسلامی علما و افراد بزرگی صحبت هایی کرده اند که به برخی از این موارد اشاره میکنیم:
آقای خامنه ای فرموده اند که یکی از دغدغه هایشان این است که طب اسلامی را احیا نمایند.
محمد تقی مصباح یزدی عقیده دارند که باید از اسلام استفاده و بهره بیشتری برده شود به خصوص که جامعه ما یک جامعه اسلامی است. ایشان بیان میکنند که از دیرباز مباحثی با عنوان طب نبوی از سوی علمای شیعه و سنی نوشته و تحقیقاتی نیز صورت گرفته شده است که از آن جمله میتوان به طب الرضا اشاره کرد که امام رضا (ع) برای خلیفه وقت تنظیم فرموده‌اند.
حسین نوری همدانی که از مراجع تقلید شیعه از در تاریخ 16 فروردین 1397 در دیداری که با قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت داشت در زمینه طب اسلامی بیان کردند که پیامبر اسلام و ائمه (ع) درباره طب اسلامی دستورات و روایات فراوانی را در این زمینه دارند که نمی‌شود به آن ها توجه نداشت و نادیده بگیریم. ایشان همچنین عقیده دارند که ادعای عدم وجود طب اسلامی امری اشتباه است و در این خصوص بیان کردند: طب اسلامی به معنای این است که مردم چه بکنند و بیشتر عمل است تا دوا و ایشان اعتقاد داشتند متاسفانه برخی از اسم طب اسلامی سو استفاده میکنند و دکانی برای خود با این نام باز کرده اند.
بحث تغذیه در اسلام از جمله بحث های مورد تاکید و مورد اهمیت است. طب جامع اسلامی تغذیه صحیح و سالم را ضامن سلامتی انسان میداند. در نظر گرفتن حلال و حرام ها در تغذیه و مباحث مرتبط با این حوزه از جمله مواردی است که صحبت های زیادی درمورد آن شده است.
بسیاری از بیماری ها با توجه به گیاهان دارویی قابل درمان است و کسی که در این حوزه تبحر داشته باشد به اعتقاد دنبال کنندگان علم و طب اسلامی میتواند بسیاری از امراض را درمان نماید.
طب اسلامی سومین ستون خود را در طب جسمانی حجامت قرار داده است. نکته حائز اهمیت در خصوص حجامت این است که این علم 5000 سال قدمت دارد و نظریه های نوینی نیز در خصوص ان داده میشود.
این نوع درمان مشابه با حجامت است البته در خصوص فصد فرد بیمار از طریق رگ زدن و خارج کردن خون درمان میشود.
حکمای اسلامی احادیث زیادی را از چهارده معصوم (ع) دارند که در خصوص خواص سنگ ها است. در این زمینه تالیفات زیادی نیز وجود دارد.
در اسلام بسیار زیاد در خصوص عطر نظراتی ارائه شده است و کتاب نیز برای این موضع نوشته شده است. عطرهای به طور بسیار ظریف بر محرک های درونی اثر میگذارند باعث درمان میشود و طب جامع اسلامی نیز بر شناسایی طبیعت این عطر می‌پردازد.
شناسایی رنگ ها و اثراتی که بر روح و جشم میگذارد از جمله مواردی است که در طب اسلامی مورد تحقیق قرار گرفته است. کلمه نور که در برگیرنده انواع رنگ ها است در آیات و روایات بسیاری امده است و در خصوص ابعاد مختلف درمانی صحبت شده است.
