کدام قسمت از مغز، روده را کنترل می کند؟

پژوهش های متعددی در مورد ارتباط بین مغز و دستگاه گوارشی در بدن انسان انجام شده است. با توجه به این پژوهش ها می توان گفت که بین روده و مغز ارتباط دوطرفه و مستمری وجود دارد که امکان درک تحولات اتفاق افتاده در روده را برای مغز ممکن خواهد کرد. به طور حتم برای یافتن پاسخ سوالات خود در مورد اتصال روده به مغز باید از نتایج این مطالعات استفاده کنید.

ارتباط بین مغز و روده از طریق سیگنال های مختلفی برقرار می شود. رفتار این سیگنال ها به گونه ای است که در صورت بروز مشکل در دستگاه گوارش بر روی حالات روحی انسان تاثیر خواهد گذاشت و یا برعکس در صورت ایجاد اختلالات روحی می تواند عملکرد دستگاه گوارش را تحت تاثیر قرار دهد.

ما در ادامه ارتباط بین سیستم عصبی و گوارشی را بیشتر مورد بررسی قرار خواهیم داد.

ارتباط مغز و دستگاه گوارش

در صورتی که می خواهید بدانید که آیا روده به مغز متصل است؟ و یا اینکه سیستم عصبی دستگاه گوارش به چه صورت عمل می کند؟ بهتر است که نگاهی به نتایج تحقیقات مدرن در این زمینه بیندازید.

نتایج تحقیقات جدید نشان می دهد که سیستم عصبی دستگاه گوارش ساختار بسیار پیچیده ای دارد و حتی به عنوان مغز دوم در بدن انسان می توان از آن نام برد. با توجه به این پیچیدگی، ارتباط بین مغز و دستگاه گوارشی بدن انسان به گونه ای است که نیاز به بررسی دقیق آن است.

اتصال یا ارتباط بین مغز و روده با بررسی سیستم اعصاب مرکزی، سیستم غدد درون ریز و محور هیپوتالاموس ، هیپوفیز و فوق کلیه در کنار توجه به سیستم عصبی روده و سیستم عصبی خودکار بررسی خواهد شد و در این راستا باید به میکروبیوم روده نیز توجه شود.

بخش های ذکر شده باعث انتقال سیگنال هایی بین بخش های عصبی و گوارشی خواهند شد که در ارتباط با آنها مطالعات گسترده ای انجام شده است. بر اساس این مطالعات یک روده مشکل دار می تواند سیگنال هایی را به مغز ارسال کند، همانطور که یک مغز مشکل دار می تواند سیگنال هایی را به روده بفرستد. بنابراین، ناراحتی معده یا روده فرد می تواند علت یا محصول اضطراب، استرس یا افسردگی باشد. به این دلیل است که مغز و سیستم گوارش (GI) ارتباط نزدیکی دارند. دارو و درمان مشکلات مغزی و سیستم عصبی می تواند به نوعی درمانی برای مشکلات گوارشی باشد و برعکس.

فواید آشنایی با ارتباط بین مغز و روده

شاید برای عده ای سوال باشد که آشنایی با ارتباط بین مغز و روده چه فوایدی دارد؟ و چرا برای پژوهشگران و متخصصان مهم است؟

اهمیت بررسی ارتباط بین روده و مغز به دلیل امکان درمان یا پیشگیری از بروز بیماری های مرتبط با دستگاه عصبی و دستگاه گوارشی می باشد. بسیاری از بیماری های دیگر (مانند اوتیسم و پارکینسون) نیز ممکن است با توجه به این ارتباط قابل درمان باشند.

همچنین می توان به امکان درمان مشکلاتی مانند اضافه وزن و چاقی مفرط اشاره نمود که با توجه به ارتباط پیچیده و تنگاتنگ مغز و روده انسان امکان پذیر خواهد بود. درمان دیابت نیز با توجه به این اتصال بین مغز و روده با سیگنال های ارسال شده بین این دو بخش از بدن به عنوان یک استراتژی درمانی قابل ذکر است.

اما این ارتباط عمیق تر و پیچیده تر از موارد ذکر شده و درمان چاقی یا پیشگیری از دیابت است. زیرا که در مطالعاتی که در کشورهای کانادا ، ایرلند و کشور سوئد انجام شده است مشخص شده است که در شرایط فقدان میکروبیوم روده ممکن است که مغز نتواند حتی به طور طبیعی رشد کند.

این یافته (عدم رشد مغز) که در حیوانات فاقد میکروبیوم روده مشاهده شده است می تواند برای بسیاری از متخصصان مهم باشد.

علاوه بر این مشخص شده است که چند مکانیزم اساسی در مغز انسان (به خصوص در بزرگسالان) وجود دارد که تحت تاثیر مستقیم ترکیبات میکروبی روده می باشد.

در صورتی که میکروبیوم روده فاقد میکروب های لازم باشد، ممکن است عملکردهای اساسی مغز با اختلال مواجه شود.

تصمیم گیری مغز هنگام غذا خوردن

هنگامی که یک فرد در حال خوردن غذا است، دستگاه گوارش سیگنال هایی را به مغز می فرستد تا احساس گرسنگی و یا سیر شدن را در فرد تنظیم کند و باعث شود فرد از غذا خوردن دست بکشد.

تصمیم گیری های مغز بر روی میزان غذایی که هر فرد در وعده های مختلف مصرف می کند تاثیر قابل ملاحظه ای دارد و بر روی سطح قند خون نیز تاثیر خواهد گذاشت.

نورون های عصبی در روده

اهمیت دارو و درمان بیماری های روده و مغز با توجه به اتصال این دو بخش وقتی بیشتر مشخص می شود که بدانید در روده انسان حدود صد میلیون نورون عصبی وجود دارد که با استفاده از سیگنال های عصبی به طور مستمر با مغز در ارتباط هستند.

انتقال های عصبی با استفاده از ترشح هایی صورت می پذیرد که حاصل تلاش ارگانیسم های زیر هستند:

• نورون های مغزی
• نورون های موجود در دیواره روده
• میکروب های روده

پیچیدگی عملکرد این نورون ها و بررسی میکروب های موجود در روده انسان هر یک نیاز به کاوش عمیق در این زمینه دارد تا بتوان جنبه های مختلف ارتباط بین این بخش ها را به طور کامل تحلیل نمود.

نقش میکروارگانیسم ها در اتصال مغز و روده

اهمیت دارو و درمان بیماری های مرتبط با دستگاه عصبی و گوارشی (یا تاثیر قابل ملاحظه تغذیه و رژیم درمانی) وقتی برای شما روشن تر می شود که بدانید روده انسان به طور طبیعی شاهد وجود بیش از هزاران میلیارد میکروارگانیسم (جاندارانی اند که با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شوند ) است که وزن آنها تقریباً معادل وزن مغز انسان می باشد.

بسیاری از این میکروارگانیسم ها در واقع بارکتری هایی هستند که در روده زندگی می کنند و نقش مهمی در تولید ترکیبات عصبی فعال در بدن دارند.

اهمیت این ترکیبات عصبی تولید شده در روده به حدی است که پزشکان فوق تخصص بر این باور هستند که بدن ما وابسته به ترکیبات تولید شده توسط این باکتری ها است.

نقش فعالیت باکتری ها بر احساسات

یکی از تاثیراتی که ترکیبات شیمیایی تولید شده توسط باکتری ها در روده بر مغز دارد در اهمیت تاثیر قابل ملاحظه آنها بر سیستم سروتوترژیک مغز انسان است. این سیستم نقش مهمی در فعالیت های عاطفی فرد بازی می کند. برای همین در صورت عدم کارکرد درست باکتری ها ممکن است که فعالیت های عاطفی در فرد به خوبی توسعه نیابند.

توجه داشته باشید که ترکیبات شیمیایی که باکتری های موجود در روده انسان تولید می کنند مشابه ترکیبات عصبی دیگری هستند که در بدن انسان ها به طور طبیعی وجود دارند و برای همین است که از نظر سنتزی مسیرهای یکسانی خواهند داشت.

اما یک سوال مهم این است که با توجه به تاثیر باکتری ها و میکروبیوم روده بر عملکرد عاطفی و فعالیت مغز انسان چه ارتباطی بین روده و بیماری های شناخته شده مرتبط با اعصاب و روان مانند افسردگی وجود دارد؟

فلور میکروبی روده و افسردگی

طیف وسیعی از بیماری های اعصاب و روان هستند که ممکن است روده نقش به سزایی در درمان و برعکس ابتلای افراد به این بیماری ها داشته باشد. به عنوان یک مثال بارز می توان از افسردگی به عنوان یک اختلال شایع در بسیاری از افراد جامعه نام برد که به شدت تحت تاثیر فلور میکروبی روده (ریزاندامگانِ هم‌زیست انسان یا میکروبیوم انسان) قرار دارد.

پزشکان متخصص و پژوهشگران متوجه یک ارتباط دو طرفه بین مغز و روده در بیماری هایی مانند افسردگی و اوتیسم (یا ابتلای افراد به اضطراب شده اند)، که نشان از تاثیر متقابل روده و مغز در تشدید یا کاهش علائم این اختلالات روحی دارد.

سندرم خستگی مزمن

در صورتی که فردی به خستگی عمومی مبتلا باشد و این خستگی در بدن او برای مدت طولانی باقی بماند به احتمال زیاد به سندرم خستگی مزمن مبتلا شده است. خستگی مزمن یکی از بیماری های مرتبط با افسردگی است.

این اختلال با توجه به مشکلاتی که خستگی مزمن به همراه دارد، باعث کاهش توان جسمی فرد خواهد شد. اما نکته جالب این است که این سندرم در افرادی که به اختلالات گوارشی مبتلا هستند بیشتر دیده می شود. همچنین ابتلا به سندرم خستگی مزمن امکان ابتلا به سندرم روده تحریک پذیر را بیشتر خواهد کرد.

با توجه به تحقیقات انجام شده توسط پژوهشگران و پزشکان فوق تخصص بیمارانی که اختلالات گوارشی دارند، بیش از سایرین به اختلالات اعصاب و روان مبتلا خواهند شد.

اختلالات اوتیسم

شاید به خوبی با اختلالات اوتیسم و مشکلاتی که برای کودکان و خانواده ها به دنبال دارد آشنا هستید. پزشکان متخصص و فوق تخصص کودکان در مورد افزایش ابتلای کودکان به این بیماری هشدار داده اند.

اوتیسم یک اختلال در زمینه رشد عصبی است که باعث می شود افراد در زبان آموزی با مشکل مواجه شوند یا این که دچار وسواس یا جامعه گریزی شوند.

اما نکته جالب این است که بر اساس گزارش های موجود، کودکانی که به اوتیسم مبتلا می شوند در اغلب موارد دارای مشکلات گوارشی هستند.

اهمیت این گزارش ها وقتی بیشتر می شود که بدانیم استفاده از تغذیه و رژیم درمانی توانسته است با کاهش اختلالات گوارشی باعث بهبود اختلالات اوتیسم در کودکان مبتلا به asd شود. با این وجود هنوز هم برای اظهارنظر قطعی در مورد ارتباط اختلالاتی مانند اوتیسم و دستگاه گوارش انسان زود است.

مدفوع کودکان مبتلا به اوتیسم از نظر جمعیت باکتری ها و نوع یا سویه آنها تفاوت هایی با مدفوع کودکان سالم دارد.

 باکتری هایی که در مدفوع کودکان مبتلا به اوتیسم وجود دارد از تولیدکننده های انواعی از سم در بدن هستند که شناخته بوده و می توانند عملکرد کل بدن را تحت تاثیر قرار دهند. برای همین با کنترل این باکتری ها، امکان دارد راهکارهای موثری برای کنترل این بیماری (با تنظیم فلور روده و از طریق تغذیه و رژیم درمانی پیدا شود) که دارو و درمان موثری برای مداوای این بیماری محسوب خواهد شد.

ابتلا به پارکینسون

بیماری پارکینسون از بیماری هایی است که بر خلاف اوتیسم بیشتر در رده سنی بزرگسال و در کهنسالان دیده می شود. شاید در آسایشگاه ها و بهزیستی ها بیماران مبتلا به اینگونه بیماری ها بسیار به چشم بخورند.

در مورد پارکینسون نیز بیمارانی که بدن آنها دچار لرزش می شود اغلب دچار مشکلات گوارشی هستند.

"تقریبا 50 درصد از بیماران مبتلا به پارکینسون قبل از ابتلا شاهد علائمی مانند یبوست بوده اند."

این امر نشان از ارتباط بین مغز و روده در ظهور علائم بیماری پارکینسون دارد.

وجود ترکیبات خاص در بافت روده نشان می دهد که عکس العمل روده در مواجهه با یک پاتوژن می تواند از جمله دلایل بروز پارکینسون باشد. این امر به دلیل تغییر در نفوذپذیری دیواره روده می تواند و افزایش احتمال بروز پارکینسون را به پزشکان نشان دهد.

این پژوهش ها نشان می دهد که می توان با استفاده از پروبیوتیک ها و پست بیوتیک ها تا حدی باعث تقویت موانع روده شده و به بیماران کمک نمود. این راهکار تا حدودی به عنوان دارو و درمان در پیشگیری  از بدتر شدن وضع بیمار تاثیرگذار خواهد بود.

پیوند میکروب های مدفوع

عارضه افسردگی و اختلالات متعدد دیگری هستند که می توانند به ما اتصال مغز و روده را نشان دهند. اما یک مشاهده جدید در ارتباط با پیوند جمعیت میکروبی از روده موش مضطرب به موش سالم است که نکات مهمی در بردارد.

این مطالعه می گوید که اگر جمعیت میکروبی مدفوع  بین موش مضطرب و موش سالم منتقل و نتیجه مقایسه شود، در مغز موش هایی که فاقد میکروب بودند تغییرات شیمیایی ایجاد می شود.

اگرچه این پژوهش ها نیاز به بررسی بیشتر دارند، اما ایجاد تغییر شیمیایی در مغز (با پیوند میکروبی) به عنوان راهی برای درمان اختلالات اعصاب و روان قابل استفاده است.

درمان مشکلات عصبی با تغذیه و رژیم درمانی

ما در این متن اشاره ای به تاثیر متقابل مغز و روده بر یکدیگر داشتیم و در این راستا چند بیماری مهم عصبی و اختلالات روحی مانند افسردگی و خستگی مزمن را مورد اشاره قرار دادیم. به طور حتم با معرفی و نوبت دهی تلفنی از برترین پزشکان در کلینیک و بیمارستان های سراسر کشور می توانید توصیه های لازم را برای درمان بیماری های گوارشی یا عصبی خود دریافت کنید. اما شاید تغییر در تغذیه و رژیم درمانی به عنوان دارو و درمان برای مداوای مشکلات روده و دستگاه گوارشی تا حدودی به شما کمک کند تا اختلالاتی مانند افسردگی را درمان کنید.

بعضی از پزشکان مصرف سایکوبیوتیک ها و پروبیوتیک ها را برای سلامت مغز و روده توصیه می کنند و شما می توانید با مصرف مواد غذایی حاوی این ترکیبات و یا مکمل ها تا حدودی به هدف خود در پیشگیری و درمان بیماری ها برسید. 

با این وجود توجه داشته باشید که شرایط اسیدی معده ممکن است امکان عبور باکتری ها را ندهد و برای همین انتخاب میزان، تعیین نوع و نحوه مصرف پروبیوتیک، پری بیوتیک یا ترکیبات موثر دیگر باید با دقت بیشتری انجام شود.

در پایان امیدوار هستیم تحقیقات جامع تری در ارتباط با اتصال مغز و روده انجام شود تا امکان درمان و پیشگیری از بیماری های مزمن در آینده نزدیک فراهم شود.